Sposób na odporność – czy suplementacja tranu pozytywnie wpływa na zdrowie?

Tran jest znany od wielu lat. Kiedyś kojarzony był z płynem o intensywnie rybim smaku, do którego picia zmuszano dzieci. Jest on cenny dla zdrowia, wspiera odporność, wspomaga pracę mózgu, pomaga utrzymać serce w dobrej kondycji. W składzie ma witaminy A i D, a także cenne kwasy omega-3 i -6.

Tran jest olejem pozyskiwanym z wątroby dorsza. Powinien być on łowiony w sprawdzonych wodach morskich, które nie są zanieczyszczone toksycznymi substancjami. Z roku na rok trafia do nich coraz więcej odpadów, które mają negatywny wpływ na organizmy morskie, w tym na ryby. Dobrej jakości tran jest produkowany ze świeżego oleju, dzięki temu przyniesienie najwięcej korzyści organizmowi.

Co to jest tran?

Tran to olej, który jest pozyskiwany z wątroby dorsza lub ryb dorszowatych. Może pochodzić także od rekina grenlandzkiego, łososia, rzadziej od wieloryba. Jest przyjmowany w formie suplementu diety i przeznaczony niemal dla każdego, ponieważ zawiera wiele cennych wartości, które wpływają pozytywnie na zdrowie. Suplement dostępny jest w wielu formach, tak aby jego spożywanie było łatwiejsze. Występuje w:

• płynie,
• kapsułkach,
• żelkach.

Charakterystyczny rybi zapach tranu nie każdemu odpowiada, dlatego produkt często jest wzbogacony dodatkami smakowymi. To jeden ze sposobów, aby mniej chorować i mieć lepsze samopoczucie. Podczas wyboru odpowiedniego preparatu należy zwrócić uwagę na rodzaj ryby, z której pochodzi olej, a także na kraj pochodzenia. Ryby wykorzystywane do produkcji powinny być poławiane na bezpiecznych, niezanieczyszczonych terenach. Tylko wtedy tran będzie pozytywnie wpływał na odporność organizmu.

Wartości odżywcze tranu

Tran zawiera wiele cennych witamin i minerałów. Najbardziej wartościowy jest tran pochodzący z wątroby dorsza. Ma wiele nienasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak omega-3 i omega-6, EPA i DHA. Kwasy EPA i DHA wzmacniają odporność organizmu i pozwalają na dłużej zachować zdrowie (w szczególności DHA, wspierający serce, mózg i wzrok). Kwas EPA pomaga w zwalczaniu stanów zapalnych w organizmie. Z kolei kwasy omega są ważne dla organizmu, zwłaszcza dla osób, które nie spożywają regularnie ryb. Pomagają w obniżeniu poziomu złego cholesterolu, regulują gospodarkę cukrową, a także wpływają pozytywnie na układ nerwowy.

W tranie można znaleźć cenne witaminy, jak D i A, które wspierają organizm. Witamina D nie tylko uczestniczy w budowie mocnych kości, o czym wiadomo było od dawna, lecz chroni przed rozwojem: cukrzycy typu 2, otyłości, depresji, chorób autoimmunizacyjnych, sercowo-naczyniowych i nowotworowych. Jej suplementacja jest szczególnie ważna w okresie jesienno-zimowym, kiedy zmniejsza się podaż słońca. Promienie słoneczne są niezbędne do syntezy  witaminy D w skórze zaspakajającej większość jej zapotrzebowania. Witamina A, nazywana witaminą młodości, pomaga w regeneracji organizmu, wpływa na prawidłowe widzenie, a także wspiera układ odpornościowy. W zależności od producenta w składzie tranu może znajdować się również witamina E.

Dlaczego warto spożywać tran?

Regularne spożywanie tranu przynosi wiele korzyści dla zdrowia. Powinny go przyjmować dzieci i młodzież, głównie ze względu na wzmożony wzrost. Tran zawiera bowiem witaminy, które są niezbędne w prawidłowej budowie kości i zębów. Suplementowanie tranu:

• wspomaga pracę mózgu,
• dba o prawidłowe widzenie,
• wspiera odporność,
• pomaga utrzymać serce w dobrej kondycji,
• sprawia, że kości i zęby są mocne.

Po tran powinny sięgać dzieci, seniorzy, osoby po przebytych operacjach czy urazach, a także osoby aktywne fizycznie. Jest on zalecany kobietom w ciąży, jednak o tym decyduje lekarz prowadzący. Spowodowane to jest faktem, że tran zawiera wysoką dawkę witaminy A, która nie powinna być spożywana w nadmiarze przez ciężarne. Tran obniża poziom cukru, co zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę. Regularna suplementacja tranu zalecana jest również osobom z wysokim ciśnieniem krwi i chorobami układu krążenia.

Po tran powinny sięgać osoby prowadzące nieregularny tryb życia, palące papierosy czy nadużywające alkoholu. Sprawdzi się u wszystkich, którzy są narażeni na stres, a ich dieta nie jest prawidłowo skomponowana.

Tran dla dzieci

Dzieci w szczególności powinny suplementować tran. Niestety z uwagi na jego charakterystyczny smak i zapach robią to z niechęcią. Producenci oferują im jednak tran w formie smacznych żelek. Mają one owocowy smak, dlatego nie czuć tak bardzo rybiego posmaku.

Tran w płynie można już podawać małym dzieciom, od szóstego miesiąca życia, jednak warto omówić to z pediatrą. Na podstawie wywiadu i wyników badań będzie mógł on wykluczyć ewentualne przeciwwskazania do stosowania tranu.

Starsze dzieci powinny spożywać tran przez cały rok, w szczególności od października do kwietnia, kiedy jest mało słońca. W tym okresie często pojawiają się niedobory witaminy D. Tran pozytywnie wpływa na wzrok, a także na kości. Wspiera odporność, dzięki czemu dzieci rzadziej chorują. Regularne spożywanie tranu pomaga walczyć ze zmęczeniem, wirusami czy innymi drobnoustrojami.

Kto nie powinien spożywać tranu?

Pomimo wielu cennych wartości tran nie jest dobrym rozwiązaniem dla niektórych osób. Powinny unikać go osoby z kamicą nerkową, sarkoidozą lub hiperkalcemią, czyli ze zbyt wysokim stężeniem wapnia. Osoby chorujące przewlekle, zażywające leki na stałe powinny skonsultować spożywanie tranu ze swoim lekarzem, ponieważ tran może wchodzić z lekami w interakcje, obniżając lub osłabiając ich działanie. Tak, jak wszystkie suplementy diety, powinien być stosowany zgodnie z zaleceniami producenta, w zalecanej przez producenta dawce. Przyjmowanie tranu  w większych ilościach może prowadzić do hiperwitaminozy witaminy A prowadzącej  do osteoporozy. Latem, kiedy ludzki organizm syntezuje witaminę D wykorzystując energię słoneczną , nie ma konieczności spożywania tranu, chyba że przebywa się w pomieszczeniach zamkniętych. Przed każdorazowym włączeniem suplementacji warto wykonać badanie 25(OH)D, które pozwoli określić poziom tej witaminy w organizmie.

A: Sylwia Brodniewska

Z: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. E. Materac, Z. Marczyński, K. H. Bodek, Rola kwasów tłuszczowych OMEGA-3 i OMEGA-6 w organizmie człowieka, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2013, nr 2, s. 225–233.
2. M. Jarosz, Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
3. Z. Zdrojewicz, M. Adamek, A. Machelski i in., Wpływ kwasów tłuszczowych (omega) zawartych w rybach na organizm człowieka, „Medycyna Rodzinna” 2015, nr 18, s. 137–143.